(EPR) Trách Nhiệm Mở Rộng của Nhà Sản Xuất Thay Đổi Cuộc Chơi Trong Quản Lý Rác Thải Nhựa Tại Việt Nam

EPR là gì?

Ô nhiễm nhựa đang ở mức báo động và có xu hướng gia tăng trong bối cảnh dân số ngày càng tăng và nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao tại một quốc gia như Việt Nam.

Đối với Việt Nam, việc trả lời câu hỏi “Quản lý rác thải nhựa là gì?” là rất quan trọng, đồng thời cần thực hiện và tuân thủ các bước theo đúng quy định.

EPR trong quản lý rác thải nhựa là viết tắt của Extended Producer Responsibility (Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), được xem là một công cụ chính sách quan trọng nhằm giải quyết vấn đề này bằng cách chuyển trách nhiệm quản lý và xử lý sản phẩm, bao bì nhựa sau tiêu dùng cho các nhà sản xuất.

Sự gia tăng bùng nổ của thương mại điện tử cùng với kỳ vọng ngày càng cao của người tiêu dùng về sự đa dạng và tốc độ giao hàng đã làm tăng lượng rác thải đô thị. Dự đoán đến năm 2050, lượng rác thải toàn cầu có thể lên đến 3,4 tỷ tấn. EPR vì thế trở thành một công cụ chính sách chủ chốt, buộc các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm quản lý và xử lý bao bì nhựa và sản phẩm của họ sau khi tiêu dùng.

Với dân số không ngừng tăng và nhu cầu tiêu dùng ngày càng lớn tại Việt Nam, ô nhiễm nhựa đang ở mức nghiêm trọng và dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng. Để giải quyết vấn đề này, EPR được xem là một chính sách trọng tâm, giúp chuyển trách nhiệm xử lý và tái chế nhựa về phía nhà sản xuất.

EPR là cách tiếp cận thực thi nghĩa vụ của nhà sản xuất đến cuối vòng đời của sản phẩm. Chính sách này tạo nên một mô hình kinh tế tuần hoàn, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng trưởng kinh tế trong ngành tái chế, vừa giải quyết các vấn đề môi trường.

Các quy định và hướng dẫn chính

Việc triển khai EPR tại Việt Nam được điều chỉnh theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, cùng các Nghị định và Thông tư hướng dẫn đi kèm. Các quy định này yêu cầu nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, và các chủ sở hữu thương hiệu phải chịu trách nhiệm thu gom và tái chế lượng rác thải nhựa tương ứng với sản phẩm họ đưa ra thị trường. Ngoài ra, quy định cũng đặt ra các mục tiêu hàng năm về thu gom, tái chế và yêu cầu bắt buộc phải đăng ký với cơ quan quản lý môi trường (ví dụ như Bộ Tài nguyên & Môi trường) qua Cổng thông tin EPR quốc gia.

Theo hướng dẫn EPR đến năm 2025, các công ty tại Việt Nam cần:

Thiết lập hệ thống thu gom rác thải nhựa
Hợp tác với các đơn vị tái chế để đảm bảo việc xử lý và tái chế chất thải đúng cách
Thiết kế sản phẩm thân thiện với tái chế, thay đổi tư duy trong thiết kế bao bì

Dù các yêu cầu này mang đến nhiều thách thức, nhưng chúng đồng thời mở ra cơ hội đổi mới thiết kế bao bì và hợp tác trong hệ sinh thái quản lý rác thải nhựa. Để thực hiện nghĩa vụ EPR một cách hiệu quả, các thương hiệu và nhà sản xuất tại Việt Nam đang tìm kiếm sự hợp tác với các đơn vị tái chế đạt chuẩn EPR.

Thách thức trong quá trình triển khai

Thiếu dữ liệu chính xác về lượng rác thải nhựa phát sinh
Hạ tầng tái chế và phân loại chất thải còn hạn chế
Phụ thuộc vào cơ quan nhà nước trong việc giám sát và thực thi quy định EPR
Cần nâng cao nhận thức và giáo dục người tiêu dùng về thói quen phân loại và xử lý rác thải

Các thách thức này có thể được giải quyết thông qua sự phối hợp giữa doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức xã hội dân sự. Nhiều sáng kiến EPR tại Việt Nam đã chứng minh hiệu quả:

Thành lập các Tổ chức thực hiện trách nhiệm nhà sản xuất (PROs)
Các chương trình thu gom và tái chế do doanh nghiệp phối hợp với cộng đồng địa phương triển khai
Sử dụng nền tảng số để theo dõi và báo cáo quá trình quản lý rác thải
Lồng ghép lực lượng ve chai, thu gom không chính thức vào hệ thống tái chế chính thức

Vai trò của các công ty tái chế

Việc triển khai EPR là yếu tố then chốt để ngành tái chế nhựa tại Việt Nam tồn tại và phát triển. Các đơn vị tái chế đóng vai trò trung gian, xử lý rác thải nhựa thu gom thành nguyên liệu tái chế chất lượng cao. Nhờ đó, tạo ra chuỗi cung ứng nhựa tái chế bền vững, giảm thiểu tác động đến môi trường.

Cùng với sự gia tăng nhu cầu của các thương hiệu trong việc hoàn thành mục tiêu EPR, nhu cầu về nhựa tái chế chất lượng cao cũng sẽ tăng. Điều này đòi hỏi sự đầu tư cải tiến công nghệ tái chế, tạo thêm việc làm trong lĩnh vực này và góp phần thúc đẩy mục tiêu kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam. Vì thế, EPR không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn là cơ hội tài chính lớn cho các công ty tái chế nhựa.

Triển vọng và Cơ hội tương lai

Tương lai của EPR tại Việt Nam đang rất triển vọng, với nhiều xu hướng phát triển đang định hình:

Công nghệ blockchain và IoT có thể được ứng dụng để theo dõi minh bạch chuỗi rác thải nhựa
Thị trường nhựa tái chế sẽ mở rộng ở nhiều lĩnh vực như dệt may, ô tô, bao bì thực phẩm
Chính sách EPR là cơ hội để Việt Nam thay đổi toàn diện cách tiếp cận trong quản lý rác thải nhựa, chuyển hướng sang mô hình kinh tế tuần hoàn

Dù còn nhiều thách thức, EPR đang mở ra một hành trình chuyển mình mạnh mẽ trong chuỗi giá trị ngành nhựa. Với ngành tái chế, đây không chỉ là cơ hội vì môi trường, mà còn là cơ hội tài chính thực sự cho các doanh nghiệp EPR tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

EPR đối với rác thải nhựa là gì?

EPR (Extended Producer Responsibility – Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) đối với rác thải nhựa là một phương pháp tiếp cận, trong đó trách nhiệm của nhà sản xuất không chỉ dừng lại ở khâu sản xuất và tiêu thụ, mà còn được mở rộng đến giai đoạn sau tiêu dùng – tức là khi sản phẩm trở thành chất thải.

Tại Việt Nam, EPR đối với rác thải nhựa nhằm đảm bảo rằng các thương hiệu, nhà sản xuất và nhà nhập khẩu có trách nhiệm thu gom, tái chế hoặc xử lý toàn bộ lượng nhựa mà họ đã đưa ra thị trường. Điều này bao gồm bao bì sản phẩm, vật liệu đóng gói và các sản phẩm nhựa khó phân hủy.

Việc áp dụng EPR không chỉ là tuân thủ quy định pháp luật theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, mà còn là bước đi quan trọng để hướng tới kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu ô nhiễm nhựa và xây dựng một hệ thống quản lý rác thải bền vững hơn tại Việt Nam.

Tác động của EPR đối với các nhà sản xuất nhựa và thương hiệu tại Việt Nam

Các quy định về EPR trong quản lý rác thải nhựa có ảnh hưởng trực tiếp và sâu rộng đến các nhà sản xuất nhựa cũng như các thương hiệu đang hoạt động tại Việt Nam. Theo quy định, các doanh nghiệp không chỉ chịu trách nhiệm đưa sản phẩm ra thị trường mà còn phải thu gom, tái chế hoặc xử lý lượng nhựa do chính họ phát sinh.

Điều này buộc các công ty phải:

Thiết lập hệ thống thu hồi rác thải nhựa sau tiêu dùng
Hợp tác với các đơn vị tái chế để đảm bảo rác thải được xử lý đúng cách
Ưu tiên sử dụng bao bì thân thiện với môi trường như có thể tái chế, tái sử dụng hoặc phân hủy sinh học
Tái thiết kế sản phẩm và bao bì để phù hợp với mục tiêu giảm thiểu rác thải

Việc tuân thủ EPR không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng quy định pháp lý, mà còn là cơ hội để xây dựng hình ảnh thương hiệu xanh, góp phần vào nền kinh tế tuần hoàn và tạo lợi thế cạnh tranh trong dài hạn.

Các quy định và hướng dẫn chính về EPR tại Việt Nam

Việc thực thi Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam được quy định trong Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn liên quan. Một số điểm nổi bật bao gồm:

Nghị định 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết việc thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, trong đó quy định rõ trách nhiệm tái chế và xử lý rác thải của nhà sản xuất và nhập khẩu.
Các doanh nghiệp bắt buộc đăng ký EPR với Bộ Tài nguyên và Môi trường (BTNMT) thông qua Cổng thông tin EPR quốc gia.
Doanh nghiệp phải báo cáo định kỳ, xây dựng kế hoạch tái chế hoặc xử lý, và đáp ứng tỷ lệ tái chế tối thiểu theo từng loại bao bì, sản phẩm được quy định.
Quy định cũng đưa ra lộ trình gia tăng tỷ lệ tái chế và tái sử dụng, đồng thời khuyến khích việc sử dụng vật liệu tái chế trong sản xuất.

Việc thực hiện nghiêm túc các quy định EPR không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, giúp giảm gánh nặng cho hệ thống xử lý rác thải công cộng và bảo vệ môi trường bền vững.

Những thách thức chính trong việc triển khai EPR quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam

Việc thực hiện Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam hiện đang đối mặt với một số thách thức quan trọng, bao gồm:

Thiếu dữ liệu chính xác về lượng rác thải nhựa phát sinh từ từng doanh nghiệp hoặc ngành hàng, gây khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch tái chế phù hợp.
Hạ tầng tái chế còn hạn chế, đặc biệt ở các địa phương nhỏ hoặc vùng nông thôn, khiến việc thu gom, phân loại và xử lý rác thải chưa hiệu quả.
Nhận thức và trình độ quản lý môi trường còn thấp ở một số doanh nghiệp vừa và nhỏ, dẫn đến việc chậm thực hiện hoặc thực hiện chưa đúng quy định.
Thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan: cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, đơn vị tái chế và cộng đồng địa phương.
Hệ thống giám sát và báo cáo còn mới, nhiều doanh nghiệp vẫn đang trong quá trình làm quen với quy trình đăng ký và báo cáo trực tuyến trên Cổng thông tin EPR quốc gia.

Tuy nhiên, với sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, những thách thức này hoàn toàn có thể được vượt qua. Các chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn và xây dựng chuỗi giá trị tái chế sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thực thi EPR hiệu quả và bền vững tại Việt Nam.

Vai trò của các công ty EPR trong hệ sinh thái EPR tại Việt Nam

Trong hệ sinh thái EPR (Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) tại Việt Nam, các công ty tái chế nhựa đóng vai trò vô cùng quan trọng, được xem là cầu nối trung gian giữa doanh nghiệp sản xuất và hệ thống xử lý rác thải.

Khi ngày càng nhiều thương hiệu và nhà sản xuất tham gia thực hiện nghĩa vụ EPR, các công ty tái chế sẽ đảm nhiệm việc:

Tiếp nhận và xử lý rác thải nhựa từ hệ thống thu gom.
Biến rác thải thành nguyên liệu tái chế đạt chất lượng cao, cung cấp lại cho chuỗi sản xuất.
Hợp tác với các doanh nghiệp để đảm bảo đạt chỉ tiêu EPR hàng năm.
Báo cáo minh bạch số lượng, quy trình tái chế lên hệ thống EPR quốc gia.

EPR không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường, mà còn tạo cơ hội phát triển kinh tế mới cho ngành công nghiệp tái chế. Nhu cầu về nhựa tái chế chất lượng cao ngày càng tăng sẽ thúc đẩy đổi mới công nghệ, tạo việc làm và góp phần xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn bền vững tại Việt Nam.

Để tìm hiểu thêm về các loại nhựa và ứng dụng của chúng, hãy truy cập Wiki Plastic – chuyên trang cung cấp kiến thức chuyên sâu về ngành nhựa. Chúng tôi cập nhật liên tục các thông tin mới nhất về đặc tính, công nghệ sản xuất, tái chế và xu hướng phát triển trong ngành. Đọc thêm tại WikiPlastic.org.

Tác giả: Duy Vinh

Tôi là một chuyên viên marketing với 2 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tiếp thị số và phát triển nội dung. Hiện tại, tôi đang tập trung vào việc xây dựng và tối ưu nội dung cho Wiki Plastic, giúp cung cấp thông tin chính xác, chuyên sâu và dễ tiếp cận về ngành nhựa. Với niềm đam mê về SEO và content marketing, tôi luôn tìm cách mang đến những nội dung chất lượng, đảm bảo tính chính xác và hữu ích cho người đọc. Tôi đặc biệt quan tâm đến các xu hướng mới trong ngành nhựa, từ công nghệ sản xuất đến giải pháp tái chế và phát triển bền vững.