Nhiều tháng trôi qua từ sau khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố COVID-19 là đại dịch toàn cầu, chúng ta vẫn phụ thuộc vào những chiếc khẩu trang “giấy” màu xanh lam dùng một lần đó. Thế giới sử dụng 129 tỷ mỗi tháng , 3 triệu một phút hoặc 50.000 mỗi giây.
Nhưng điều mà hầu hết thế giới không hình dung được là sự hội tụ của các đại dịch – bởi vì những chiếc khẩu trang mà chúng ta sử dụng để ngăn chặn sự lây truyền không chỉ là giấy. Chúng cũng là polypropylene (PP), cùng một loại nhựa được sử dụng cho ống hút và chai nước sốt cà chua.
Khi thế giới vật lộn với một đống chất dẻo trong đất, nước uống và thậm chí là đỉnh của Mt. Everest , chúng ta đang phải đối mặt với một núi vấn đề mới: hàng nghìn tỷ chiếc khẩu trang bị loại bỏ mà hầu như không có giải pháp để tái chế chúng.
Mặc dù không ai có thể dự đoán được đại dịch hoặc tác động phụ của nó, nếu không có hành động trên diện rộng và tư duy đổi mới, chúng ta sẽ chiến đấu với rác thải vật dụng bảo hộ ý tế cá nhân rất lâu sau khi corona virus biến mất.
Sử dụng khẩu trang
Vào ngày 11 tháng 3 năm 2020, WHO đã chính thức coi COVID-19 là một đại dịch. Đến tháng 4, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã có đủ thông tin về sự lây truyền của vi rút để khuyến cáo mọi người dân đeo khẩu trang và giữ tay sạch sẽ.
Trên khắp thế giới, phần lớn trong số 7,8 tỷ người trên Trái đất đã tìm kiếm khẩu trang và găng tay cao su để bảo vệ bản thân và những người thân yêu của họ.
Mặc dù một số khẩu trang – chẳng hạn như KN-95 được xem là hiệu quả – có nhu cầu cao và nguồn cung thiếu hụt, nhiều người đã có thể làm được với khẩu trang vải hoặc găng tay tự chế. Cũng vào thời điểm này, việc sản xuất những chiếc khẩu trang y tế thường có màu xanh lam, đôi khi là màu vàng đã đạt mức tăng vọt để cung cấp cho cả chiến sĩ y tế tiền tuyến và công chúng.
Chúng có giá thành sản xuất rẻ và có thể giao hàng nhanh chóng bằng pallet và thùng carton để được sử dụng và loại bỏ khi cần thiết. Hơn nữa, chúng được thiết kế để dùng một lần. Do bản chất của vi rút và sự mơ hồ xung quanh tuổi thọ của nó trên các bề mặt và bên ngoài cơ thể, khẩu trang sử dụng một lần trở nên quan trọng đối với việc vô trùng.
Tuy nhiên, không ai có thể chuẩn bị cho khối lượng chất thải mà việc xử lý không đúng cách các sản phẩm này sẽ tạo ra. Theo Hiệp hội vì sự tiến bộ của khoa học Hoa Kỳ , các bệnh viện ở Vũ Hán, tâm chấn ban đầu của đợt bùng phát COVID-19, đã thải ra hơn 240 tấn rác thải y tế bằng nhựa dùng một lần (chẳng hạn như khẩu trang, găng tay và áo choàng dùng một lần) mỗi ngày cao điểm của đại dịch — nhiều hơn sáu lần so với mức trung bình hàng ngày trước đại dịch.
Nhận thức được thực tế là gần như tất cả vật dụng bảo hộ cá nhân được thiết kế bằng nhựa không thể tái chế, các chính phủ trên toàn thế giới nhận thức được rằng nó sẽ chồng chất lên nhau. Cuối cùng là, nhựa được tạo ra sẽ tồn tại trong một thời gian rất dài.
Vì vậy, thực tế là những chiếc khẩu trang xanh đó sẽ tồn tại trong các đại dương, bãi rác và kho chứa chất độc hại, và có thể sẽ vẫn còn tồn tại qua bốn thế hệ tiếp theo nữa, trừ khi chúng ta tìm ra cách để xử lý chúng.
Hiểu rõ về vật dụng bảo hộ y tế của bạn
Đầu tiên chúng ta phải hiểu về cấu tạo của các vật dụng bảo hộ y tế ta thường hay dùng:
Khẩu trang dùng trong phẫu thuật (màu xanh cổ điển): Cấu tạo ba lớp bằng xenlulo mịn, polypropylene “thổi tan chảy” và các lớp polyester, cùng với dải kim loại ở mũi.
Áo choàng bảo hộ y tế: Polypropylene không dệt, polyester và/hoặc polyethylene.
Găng tay dùng một lần: Nhựa, cao su, vinyl (PVC) hoặc nitrile.
Trung tâm của tái chế sử dụng thiết bị thu hồi vật liệu, bao gồm cầu trượt, máy mài, máy bay phản lực và nam châm để phân loại tất cả trong một dòng như nhựa, giấy, nhôm, thủy tinh, v.v. Tuy nhiên, đối với khẩu trang, ngay cả những thiết bị thu hồi vật liệu chính xác nhất cũng không thể tách rời vật phẩm được tạo ra từ nhiều chất liệu như khẩu trang.
Trong khi đó, áo choàng và găng tay thường được tạo thành từ sự kết hợp các vật liệu nhựa. Màng nhựa (như màng nhựa được sử dụng trong túi nhựa), polyester và nhựa vinyls làm kẹt máy thu hồi vật liệu, nó được sản xuất rất rẻ, hầu hết các nhà sản xuất chỉ làm đủ để nó được thông qua sử dụng sau đó sẽ được đưa ra bãi rác.
Những vấn đề và tác động của túi Nhựa đối với môi trường
Các vấn đề với tái chế nhựa không phải là mới — từ năm 2015 đến 2018, Mỹ chỉ tái chế được 8,7% trong số đó. Điều này cho thấy rằng, sản lượng nhựa toàn cầu hàng năm là 380 triệu bảng Anh – gần tương đương 12,418 tỷ VND (chưa bao gồm sự gia tăng trong khẩu trang và vật dụng bảo hộ y tế), và 91% không bao giờ được tái chế .
Tất cả trong yếu tố này, một mối quan tâm nữa với vật dụng bảo hộ y tế là các rác thải đến từ các bệnh viện và cơ sở chăm sóc dài hạn được coi là chất thải loại B. Nó thậm chí không thể được gửi qua các thiết bị thu hồi vật liệu, làm phức tạp thêm tình hình.
Theo giả thuyết, đại dịch được tuyên bố vào tháng 3 năm 2020 sẽ kết thúc sau 18 tháng, thế giới sẽ sử dụng ước tính khoảng 2.322.000.000.000 (tức là 2,32 nghìn tỷ) khẩu trang — và với các con số hiện tại, chưa đến 1% sẽ được tái chế.
Vậy, tất cả các rác thải này sẽ đi về đâu?
Thách thức mới đối với môi trường từ đồ bảo hộ
Với một nhiệm vụ quá sức trước mắt chúng ta, thế giới không có nhiều kế hoạch và hướng dẫn tổng thể.
Trong khi đó, WHO vẫn chưa đưa ra hướng dẫn cập nhật về việc thải bỏ nhưng nhắc lại rằng: Vật dụng bảo hộ y tế cá nhân chỉ sử dụng một lần là có lý do! Thêm vào đó, không có hệ thống tuần hoàn khép kín để tái chế khẩu trang.
“Ngoài việc đốt cháy, chúng tôi thực sự không thể làm gì cả. Nó được thiết kế để được lãng phí “, ông Sander Defruyt , người đứng đầu nhóm nghiên cứu nhựa tại Ellen MacArthur Foundation.
Với việc thiếu hướng dẫn tập trung, sự nhầm lẫn về nơi loại bỏ rác thải này đã sử dụng đã dẫn đến các phương pháp không phù hợp. Ở Pennsylvania, South Carolina, California, và Texas , cùng nhiều tiểu bang khác — các nhà chức trách cấp cao đang kêu gọi cư dân ngừng xả khẩu trang xuống bồn cầu.
Nhiều nghiên cứu cho rằng có thể có nhiều nhựa hơn cá (tính theo trọng lượng) trong đại dương vào năm 2050. Nhưng hiện tại, khi đại dịch COVID-19 đang tạo ra thứ mà một số người gọi là “ô nhiễm nhựa mới” , các nhà môi trường lo sợ rằng chúng ta sẽ sớm có nguy cơ có nhiều khẩu trang hơn sứa trong đại dương của chúng ta.
Hầu hết khẩu trang dùng một lần được làm từ các sợi vi nhựa. Một khi nhựa đi vào môi trường, nó có thể mất hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm để phân hủy . Do bản chất của nhựa, ước tính khoảng 79% vật liệu này đã tích tụ trong môi trường tự nhiên và các bãi chôn lấp của chúng ta trước đại dịch.
Tuy nhiên, con số đó có khả năng sẽ tăng lên trong thời gian tới do đại dịch. Một báo cáo gần đây của WWF ước tính rằng ngay cả khi chỉ một phần trăm khẩu trang được vứt bỏ không đúng cách, 10 triệu chiếc sẽ tồn tại trong môi trường tự nhiên mỗi tháng.
Mối quan tâm còn lớn hơn so với túi nhựa:
Nếu không được xử lý để tái chế, giống như các chất thải nhựa khác, khẩu trang dùng một lần có thể tồn tại trong môi trường, hệ thống nước ngọt và đại dương, nơi thời tiết có thể tạo ra một số lượng lớn các hạt có kích thước siêu nhỏ (nhỏ hơn 5 mm) trong một thời gian tương đối ngắn (tuần) và phân mảnh xa hơn thành nhựa nano (nhỏ hơn 1 micromet).
“Mối quan tâm mới hơn và lớn hơn là khẩu trang được làm trực tiếp từ sợi nhựa siêu nhỏ (độ dày từ ~ 1 đến 10 micromet). Khi bị phân hủy trong môi trường, khẩu trang có thể giải phóng nhiều nhựa có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng và nhanh hơn so với nhựa số lượng lớn như túi nhựa, “các nhà nghiên cứu viết, tiếp tục:
“Những tác động như vậy có thể trở nên tồi tệ hơn bởi một loại khẩu trang thế hệ mới, vật liệu nano, sử dụng trực tiếp các sợi nhựa có kích thước nano (có đường kính nhỏ hơn 1 micromet) và thêm một nguồn ô nhiễm nhựa nano mới.”
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng họ không biết khẩu trang đóng góp như thế nào vào số lượng lớn các hạt nhựa được phát hiện trong môi trường – đơn giản là vì không có dữ liệu nào về sự phân hủy của khẩu trang trong tự nhiên.
“Nhưng chúng tôi biết rằng, giống như các mảnh vụn nhựa khác, khẩu trang dùng một lần cũng có thể tích tụ và giải phóng các chất hóa học và sinh học có hại, chẳng hạn như bisphenol A, kim loại nặng, cũng như các vi sinh vật gây bệnh cho con người”, Elvis Genbo Xu nói.
Chúng ta có thể làm gì?
Có các đề xuất sau để giải quyết vấn đề như sau:
- Đặt thùng rác chỉ dành cho khẩu trang để thu gom và xử lý
- Xem xét tiêu chuẩn hóa, hướng dẫn và thực hiện nghiêm ngặt việc quản lý chất thải đối với chất thải khẩu trang
- Thay khẩu trang dùng một lần bằng khẩu trang tái sử dụng như khẩu trang vải
- Xem xét phát triển các loại khẩu trang có thể phân hủy sinh học.
Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
Đại dịch đã khuếch đại cách thế giới thiếu trang bị để đối phó với các vấn đề rác thải của chính chúng ta. Các tổ chức và cá nhân phải thay đổi cách họ quản lý chất thải để tạo ra tác động lâu dài — nếu không hành động, các doanh nghiệp có nguy cơ tạo ra những thiệt hại không thể phục hồi đối với môi trường và hình ảnh doanh nghiệp của chính họ.
Nick Mallos , giám đốc cấp cao của chương trình Ocean Conservancy’s Trash Free Seas gợi ý: “Khi đại dịch đang diễn ra, chúng tôi đang ở ngã ba đường: tiếp tục kinh doanh như bình thường bất chấp những biến động lớn đối với thực tế rác thải nhựa hoặc tận dụng cơ hội này để thay đổi mô hình và xây dựng hệ thống chất thải tốt hơn, mạnh mẽ hơn. Hiển nhiên, rõ ràng để thấy rằng theo nhiều cách, đại dịch đã cho thấy việc quản lý chất thải và tái chế đúng cách của chúng ta thực sự quan trọng như thế nào.”
Khi tuân theo 5R về tái chế , doanh nghiệp của bạn có thể trở thành công ty dẫn đầu trong tương lai bền vững ngoài COVID-19. Và bạn sẽ không đơn độc.
Quy tắc tái chế rác thải nhựa
Trong khi chúng ta chờ đợi một chương trình quốc gia hoặc sứ mệnh phục hồi quy mô toàn cầu, những người khác đã có những ý tưởng cho những chiếc khẩu trang sau khi chúng rời khỏi khuôn mặt của chúng ta:
- Các nhà nghiên cứu từ Đại học RMIT ở Úc đề xuất sử dụng khẩu trang bỏ đivào việc xây dựng các con đường. Một đoạn đường dài 0,62 dặm của hai làn đường trải nhựa này sẽ sử dụng 3 triệu chiếc khẩu trang, ngăn 93 tấn polypropylene có thể đeo được ra khỏi bãi rác.
- Một công ty Pháp đã thu thập 70.000 chiếc khẩu trang vào năm ngoái, nấu chảy chúng thành một loại nhựa mới gọi là Plaxtil có thể được sản xuất thành tấm che mặt và các sản phẩm khác.
- Sòng bạc Venice ở Las Vegas cam kết tái chế khẩu trang của nhân viên thành ván nhựa và dây buộc đường sắt.
Chúng ta hiện đang sống trong một xã hội mà mọi thứ đều có thể dùng một lần, từ hộp nhựa đựng thức ăn mang đi đến khẩu trang và găng tay phẫu thuật. Hệ sinh thái của chúng ta không còn có thể theo kịp mô hình “lấy, làm, bỏ” này — một chuỗi cung ứng tuyến tính — trong đó tài nguyên thiên nhiên được khai thác, biến thành sản phẩm, bán cho người tiêu dùng và sử dụng cho đến khi chúng bị loại bỏ. Không nghi ngờ gì nữa, các công ty phải thoát khỏi hiện trạng và chịu trách nhiệm về vòng đời sản phẩm của họ.
Bằng cách thích ứng với một nền kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp có thể thiết kế loại bỏ chất thải và ô nhiễm, giữ cho các sản phẩm và vật liệu được sử dụng và tái tạo hệ thống tự nhiên.
Tham khảo: roadrunnerwm.com; sciencedaily.com
Bình luận bài viết