Ngày 11 tháng 4 năm 2025, Hội đồng và Nghị viện châu Âu đã đạt được thỏa thuận tạm thời về một quy định mới nhằm ngăn chặn sự thất thoát hạt nhựa – nguyên liệu thô trong sản xuất nhựa – ra môi trường. Quy định này đặt mục tiêu kiểm soát chặt chẽ việc xử lý hạt nhựa trên toàn chuỗi cung ứng, từ đất liền đến hàng hải, nhằm giảm thiểu ô nhiễm vi nhựa.
Mức độ nghiêm trọng của vấn đề
Theo Bộ trưởng Môi trường và Khí hậu Ba Lan, bà Paulina Hennig-Kloska, vi nhựa – bao gồm cả hạt nhựa – hiện diện ở khắp nơi: từ đại dương, biển cho tới thực phẩm con người tiêu thụ. Ước tính mỗi năm, có tới 7.300 xe tải chứa hạt nhựa bị thất thoát vào môi trường, gây ra những hậu quả nặng nề đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người.
“Hôm nay, EU đã thực hiện một bước ngoặt quan trọng nhằm chống lại ô nhiễm từ hạt nhựa bằng cách đưa ra các biện pháp xử lý và phòng ngừa nghiêm ngặt, bao gồm cả trong vận tải biển,” – bà Hennig-Kloska cho biết.
Các biện pháp chính được đưa ra
1. Phòng ngừa là trọng tâm
Các doanh nghiệp trong EU và cả ngoài EU có trách nhiệm chính trong việc ngăn chặn thất thoát hạt nhựa. Mỗi cơ sở xử lý hạt nhựa sẽ phải xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro, bao gồm:
-
Quy trình đóng gói, bốc dỡ
-
Đào tạo nhân viên
-
Trang thiết bị chuyên dụng
-
Kế hoạch ứng phó khi xảy ra sự cố
Đặc biệt, các công ty ngoài EU phải chỉ định đại diện hợp pháp tại châu Âu nhằm đảm bảo minh bạch và trách nhiệm.
2. Phân loại trách nhiệm theo quy mô doanh nghiệp
Quy định mới thể hiện sự cân bằng giữa bảo vệ môi trường và khả năng tuân thủ của doanh nghiệp, cụ thể:
-
Doanh nghiệp xử lý trên 1.500 tấn hạt nhựa/năm phải có chứng nhận độc lập từ bên thứ ba.
-
Doanh nghiệp nhỏ trong nhóm này chỉ cần chứng nhận một lần, có hiệu lực trong 5 năm.
-
Doanh nghiệp xử lý dưới 1.500 tấn/năm và vi mô chỉ cần cam kết tuân thủ qua tự tuyên bố.
3. Kiểm soát vận tải biển
Hạt nhựa không phân hủy sinh học và có thể tồn tại hàng thập kỷ trong môi trường nước. Năm 2022, 38% lượng hạt nhựa trong EU được vận chuyển bằng đường biển.
Do đó, EU sẽ áp dụng quy định nghiêm ngặt với các công ty vận tải biển, bao gồm:
-
Đảm bảo chất lượng bao bì
-
Cung cấp thông tin vận tải, hàng hóa
-
Tuân thủ hướng dẫn của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO)
Lộ trình thực hiện
Thỏa thuận tạm thời này sẽ cần được Hội đồng và Nghị viện EU chính thức phê duyệt, sau đó được công bố trên Công báo Liên minh châu Âu. Quy định sẽ có hiệu lực sau 2 năm kể từ ngày công bố. Đặc biệt, các quy định liên quan đến vận tải biển sẽ được áp dụng trễ hơn 1 năm để các bên có thời gian thích nghi.
Tình hình hiện tại và lý do ban hành
Năm 2019, ước tính từ 52.000 đến 184.000 tấn hạt nhựa đã bị thất thoát vào môi trường trong EU. Trong khi đó, hiện tại chưa có một khung pháp lý cụ thể nào để kiểm soát tình trạng này. Hạt nhựa hiện đang là nguồn phát thải vi nhựa lớn thứ ba, sau sơn và lốp xe.
Nguồn tham khảo:
Plastic pellet losses: Council and Parliament agree on new rules to reduce microplastic pollution – Council of the EU, 11/04/2025
Tác giả: Duy Vinh
