Một nghiên cứu mới từ tổ chức Ocean Recovery Alliance có trụ sở tại Hồng Kông đã chỉ ra rằng việc kết hợp giữa tái chế cơ học và tái chế hóa học có thể đóng vai trò then chốt trong việc giải quyết vấn nạn ô nhiễm nhựa toàn cầu – nếu được triển khai đúng hướng và kịp thời.
Báo cáo “Towards Circular Plastics”: Dữ liệu nền từ Plasteax
Báo cáo có tên “Towards Circular Plastics: Assessing the Impact of Recycling Technologies in Tackling Plastic Pollution” sử dụng nền tảng dữ liệu Plasteax, chuyên cung cấp các chỉ số về rò rỉ nhựa và quản lý chất thải trên toàn cầu. Dựa trên mô hình lý thuyết, báo cáo xây dựng 4 kịch bản đến năm 2040 để đánh giá hiệu quả của các chiến lược tái chế.
4 kịch bản đến năm 2040 về tái chế nhựa khó xử lý
-
Kịch bản BAU (Business-As-Usual)
-
Tái chế tăng trưởng chậm, không có chính sách hỗ trợ tái chế hóa học
-
75 triệu tấn nhựa khó xử lý sẽ tồn đọng, trong đó 31 triệu tấn sẽ bị xử lý sai cách hoặc xả ra môi trường
-
-
Chậm trễ chính sách hỗ trợ đến 2030
-
Khả năng xử lý cải thiện chậm, dẫn đến tiếp tục phát sinh lượng lớn rác thải nhựa khó tái chế
-
-
Chính sách hỗ trợ sớm, kết hợp định vị chiến lược nhà máy
-
Tập trung vào khu vực có hệ thống hạ tầng còn yếu như châu Á, châu Phi
-
-
Tích hợp hệ thống tái chế hóa học & cơ học
-
Xây dựng hệ thống thu gom, phân loại hỗ trợ song song hai công nghệ
-
Kịch bản lý tưởng: có thể xử lý tới 70% nhựa khó tái chế (~22 triệu tấn/năm)
-
Vai trò bổ trợ giữa tái chế cơ học và tái chế hóa học
Báo cáo nhấn mạnh sự bổ trợ lẫn nhau giữa hai công nghệ:
-
Tái chế cơ học: hiệu quả cao với nhựa sạch, đơn polymer như bao bì cứng
-
Tái chế hóa học: xử lý nhựa hỗn hợp, ô nhiễm, kể cả dệt may có sợi tổng hợp
“Tái chế hóa học có thể tái chế các loại nhựa khó xử lý, đóng vai trò như mảnh ghép còn thiếu trong hệ sinh thái tái chế hiện đại.”
Lưu ý về tính khả thi và rủi ro “tài sản mắc kẹt”
Tuy báo cáo không phân tích tính khả thi về mặt kinh tế, nhưng cảnh báo rằng nếu không điều chỉnh phù hợp, các nhà máy tái chế hóa học có thể trở thành tài sản mắc kẹt (stranded assets) trong tương lai nếu xu hướng chuyển dịch sang giảm tiêu dùng – tái sử dụng – trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) diễn ra nhanh chóng.
Lợi ích xã hội và môi trường
Ngoài tiềm năng xử lý rác, sự phát triển đúng hướng của ngành tái chế còn mang lại nhiều lợi ích:
-
Tạo việc làm xanh
-
Làm sạch môi trường và cộng đồng
-
Hỗ trợ đàm phán và thực thi Hiệp ước Nhựa của Liên Hiệp Quốc
“Những lợi ích này tuy khó định lượng, nhưng chính là động lực cho các cuộc đàm phán quốc tế nhằm kiểm soát ô nhiễm nhựa,” – trích báo cáo.
Kết luận: Tái chế hóa học không phải “cây đũa thần”, nhưng là phần quan trọng trong giải pháp tổng thể
Báo cáo nhấn mạnh rằng tái chế hóa học không phải là phép màu thay thế mọi giải pháp hiện tại. Tuy nhiên, nếu được triển khai có chiến lược, kết hợp với tái chế cơ học, chính sách hỗ trợ và hạ tầng phù hợp, đây sẽ là chìa khóa giúp thế giới giải bài toán nan giải về nhựa khó xử lý và ô nhiễm vi nhựa toàn cầu.
Nguồn tham khảo:
-
Ocean Recovery Alliance – Towards Circular Plastics Report, 2025
Tác giả: Duy Vinh
